Meer rendement met leerstijlen

Meer rendement met leerstijlen

Is de medewerker een doener, dromer, denker of juist een beslisser? Haak in op zijn favoriete leerstijl en u verhoogt het rendement van uw bedrijfsopleidingen en coachingstrajecten.

door Rob Voorwinden in PW/Intermediair 28 februari 2004

Special opleiden

Hoe leert u zelf het liefst? Springt u meteen in het diepe, denkt u eerst rustig na of kijkt u bijvoorbeeld de kunst graag van een ander af? Elke p&o'er zal zijn eigen voorkeur hebben, net als iedere andere medewerker. En hoe beter er in een opleiding rekening wordt gehouden met de favoriete leerstijl van de betrokkene, hoe beter er geleerd wordt.

In opleidingsland worden doorgaans vier verschillende leerstijlen onderscheiden, die zijn opgetekend door David Kolb, professor aan de prestigieuze Weatherhead School of Management in Cleveland. Kolb stelt dat ieder mens een voorkeursstijl van leren heeft, waarmee hij het liefste begint en waaraan hij de meeste tijd besteedt.

Als eerste onderscheidt Kolb de Doener. Deze springt het liefst direct in het diepe met een uitdagende taak. Als een Doener een dvd-speler koopt, zal hij bij thuiskomst bijvoorbeeld meteen op de knopjes gaan drukken. Hij voelt zich het beste thuis in een uitdagende, spannende leeromgeving.

De tweede leerstijl is die van de Dromer (ook wel 'observeerder' genoemd). Deze neemt ruim de tijd om lastige beslissingen te overdenken en wil graag ervaringen uitwisselen. De Dromer voelt zich het beste thuis in veilige groepen, waarin ruimte is om over emoties te praten. Hij wil graag van anderen weten of zij öök zo'n moeite hebben met het programmeren van hun dvd-speler.

De derde leerstijl is die van de Denker. Hij zoekt intellectuele uitdagingen en lééft voor theoretische concepten, modellen en stroomdiagrammen. Hij voelt zich thuis in gestructureerde leersituaties, met orde, rust en duidelijke doelstellingen. Hij grijpt de handleiding van de dvd-speler om deze helemaal uit te pluizen.

De vierde stijl is die van de Beslisser, ook wel de Pragmaticus genoemd. Hij richt zich op praktische zaken, werkt doelgericht, wil graag onder begeleiding kunnen oefenen en kijkt de kunst ook graag af van anderen. De pragmaticus haalt de handige buurman erbij om zich even de belangrijkste functies van de dvd-speler te laten uitleggen.

Cursusklasje

'Het model van Kolb is handig en heel toepasbaar', zegt Monique Berkhout, opleidingskundig adviseur van trainingsadviesbureau Vergouwen Overduin. 'Ik maak er zelf ook graag gebruik van, bijvoorbeeld bij coaching. Want je moet als coach natuurlijk proberen aan te sluiten bij de leerstijl van degene die je aan het coachen bent.'

Doe je dat niet, dan lopen zaken stroever. Berkhout: 'Als een opleider een training opzet vanuit zijn eigen leerstijl, bestaat die training misschien vooral uit theorie en stroomdiagram- men. Dat zal niet aansluiten bij de leerstijlen van alle cursisten - en het is natuurlijk ook oersaai.'

Aan de andere kant is het niet mogelijk om elke opleiding op maat te snijden voor de specifieke leerstijl van elke cursist. Dat is zelfs niet eens wenselijk. Want het is voor een doener bijvoorbeeld goed om eens te denken, of voor een pragmaticus goed om eens te dromen. 'Van alleen doén leer je niet genoeg', vindt Berkhout. 'Je moet ook eens observeren en reflecteren. Eigenlijk moet je alle vier de leerstijlen doorlopen, öök de stijlen die je wat minder liggen.'

De vuistregel in opleidingsland is dan ook om alle vier de leerstijlen zoveel mogelijk binnen één opleiding aan hun trekken te laten komen. De training begint dan bijvoorbeeld met een videofilmpje, wat vooral de pragmaticus zal aanspreken, daarna volgt een opdracht voor de doener, een stroomdiagram voor de denker en een groepsdiscussie voor de dromer. Of andersom. 'Het is nooit helemaal waterdicht - je kunt elke leerstijl nooit voor precies een kwart in de opleiding aan bod laten komen. Maar je kunt het wel proberen te benaderen', zegt Berkhout.

Ook bij e-learning zouden idealiter alle vier de leerstijlen de revue moeten passeren. Maar dat is wat lastiger dan in een cursusklasje, omdat elektronisch leren natuurlijk wat fysieke beperkingen heeft. Een groepsdiscussie in je eentje voor een beeldscherm, dat wordt geen hit. Maar met bijvoorbeeld een elektronisch discussie-forum kan zo'n discussie wel benaderd worden.

Bovendien is traditionele, pure e-learning alweer een beetje uit de mode: we gaan nu in opleidingsland toe naar blended learning, waarbij elektronisch leren wordt afgewisseld met bijvoorbeeld praktijkopdrachten en klassikale bijeenkomsten. En in die verschillende leer- en werkvormen, daar kan dan weer wél op alle leerstijlen worden ingespeeld.

Creativiteit

Het opleidingsinstituut ISBW werkt met een vergelijkbare model als dat van Kolb. 'Rationaliteit versus gevoel, structuur versus creativiteit: dat is een gangbare indeling in de psychologie', zegt Jan den Breejen, senior programmamanager bij ISBW. 'Voeg er nog één facet aan toe, emotionele stabiliteit, en je hebt de Grote Vijf van de psychologie te pakken.' Alleen leent dat laatste facet zich niet zo om in een bedrijfsopleiding te worden behandeld.

Ook ISBW houdt in haar opleidingen rekening met de verschillende leerstijlen van cursisten, onder meer in de speciale 'personal performance methode' voor opleidingen. Daarbij kunnen de cursisten zelf uit een breed aanbod kiezen wat ze willen leren over een bepaald onderwerp, zoals 'magazijnmanagement'. De cursisten gaan eerst zelf in hun bedrijf in kaart brengen welke knelpunten hun magazijnmanagement heeft en hoe die zouden moeten worden opgelost. In de opleiding krijgen ze dan de nodige theorie voorgeschoteld, en is er ook tijd ingeruimd om te leren van elkaars ervaringen.

'Op die manier komen alle leerstijlen aan bod', zegt Den Breejen. 'Mensen formuleren zelf een rationele doelstelling van wat ze met de opleiding willen bereiken. Het zelf verzinnen van oplossingen doet een beroep op de creativiteit, de opzet van de opleiding geeft de structuur, en het 'gevoel' komt aan bod door de samenwerking met de medecursisten. En al die facetten heb je nodig voor een goede opleiding.'